Protetyka

Leczenie protetyczne

Protetyka pozwala na odtworzenie brakujących zębów lub znacznie zniszczonych struktur zęba. Dzięki temu pacjent może odzyskać fizjologiczne warunki zgryzowe, co zapobiega niekorzystnym zmianom wynikającym z braku zębów lub minimalizuje ich skutki. Procedury protetyczne mają na celu przywrócenie funkcji oraz estetyki uzębienia.

Jakie są dostępne rozwiązania protetyczne?

Utracone struktury zębowe mogą być odbudowane za pomocą:

• koron,
• licówek,
• wkładów koronowo-korzeniowych,
• uzupełnień opartych na implantach,
• mostów (uzupełnienia stałe),
• protez zębowych (uzupełnienia ruchome),
• protezy kombinowane (ruchome połączone z uzupełnieniami stałymi za pomocą zasuw, zatrzasków, rygli lub koron teleskopowych).

Uzupełnienia stałe są trwale zamocowane w jamie ustnej pacjenta, natomiast uzupełnienia ruchome muszą być wyjmowane w celu zachowania higieny oraz na czas nocnego odpoczynku, jeśli zaleci to lekarz.

Konsekwencje zaniechania leczenia protetycznego

Zaniechanie leczenia protetycznego niesie za sobą liczne negatywne skutki, w tym:

• Pochylenie zębów sąsiadujących z luką po usuniętym zębie, co zmienia oś obciążenia i powoduje przeciążenie zębów.
• Trudności w utrzymaniu higieny, co zwiększa ryzyko chorób przyzębia.
• Bierne wyrzynanie zębów przeciwstawnych, co prowadzi do odsłonięcia korzeni, nadwrażliwości i zaburzeń zgryzowych.
• Nierównomierny rozkład sił w czasie żucia, co przeciąża pozostałe zęby.

Objawy przeciążenia zębów

• Pęknięcia koron lub korzeni.
• Rozchwianie zębów.
• Recesje dziąseł.
• Dolegliwości stawu skroniowo-żuchwowego.

Zmiany estetyczne i funkcjonalne

Brak leczenia protetycznego może również prowadzić do trwałych zmian w wyglądzie twarzy, takich jak:

• Zaburzenie proporcji dolnej części twarzy.
• Pogłębienie bruzd nosowo-wargowych oraz bródkowo-wargowych.
• Zmiany w stawie skroniowo-żuchwowym.

Długofalowe skutki zaniedbania

Długotrwałe zaniedbanie leczenia może utrudnić, a czasem wręcz uniemożliwić, uzyskanie zadowalających efektów estetycznych i funkcjonalnych, kiedy leczenie zostanie podjęte. Co więcej, opóźnione leczenie protetyczne wiąże się z trudniejszą adaptacją do nowych uzupełnień, a także z większym ryzykiem powikłań oraz koniecznością dodatkowych, kosztownych zabiegów stomatologicznych.

Przygotowanie do leczenia protetycznego:

Postawą jest wstępne badanie oraz leczenie zachowanego pozostałego uzębienia. Samo przygotowanie polega na:

• Wykonaniu badania przedmiotowego i podmiotowego Pacjenta;
• Kontrolnym badaniu radiologicznym (w skomplikowanych przypadkach zalecane jest wykonanie tomografii komputerowej kości szczęk i żuchwy);
• Wykonaniu cyfrowego projektu uśmiechu zgodnego z fizjonomią Pacjenta;
• Usunięciu kamienia i złogów nazębnych oraz wprowadzeniu odpowiednich nawyków higienicznych, pozwalających na utrzymania higieny jamy ustnej Pacjenta na odpowiednim poziomie;
• Leczeniu próchnicy oraz chorób miazgi i tkanek okołowierzchołkowych (leczenie kanałowe);
• Usunięciu zębów niekwalifikujących się do leczenia;
• Szeroko pojętym przedprotetycznym leczeniu chirurgicznym (z wszczepieniem implantów włącznie);
• Leczeniu ortodontycznym;
• Wybieleniu zębów (na życzenie Pacjenta).

Rodzaje uzupełnień protetycznych:

• Wkłady (tzw. inlay),
• Nakłady (tzw. onlay/overlay),
• Endokorony

Uzupełnienia protetyczne pozwalają na odbudowę brakujących tkanek twardych zębów bocznych, zarówno tych żywych, jak i po leczeniu kanałowym. Stosowane głównie przy znacznej destrukcji korony zęba, mogą być wykonane z kompozytu lub ceramiki. Ząb jest oszlifowany w sposób oszczędny, po czym wykonywany jest wycisk. W pracowni protetycznej technik tworzy uzupełnienie na modelu, które jest cementowane do pozostałych tkanek zęba. Między wizytami ząb jest tymczasowo zabezpieczony.

Korony protetyczne

Odbudowują utracone tkanki twarde zęba, co wiąże się z oszlifowaniem zęba – zostaje on pomniejszony o grubość przyszłej korony. Dzięki najnowszym technikom i materiałom możliwe jest maksymalnie oszczędne oszlifowanie metodą bezstopniową. To pozwala na minimalną redukcję w kluczowym miejscu zęba, co wydłuża jego żywotność. Po oszlifowaniu pobierany jest wycisk i dobierany kolor korony. W laboratorium protetycznym technik przygotowuje koronę na modelu, a ząb zostaje tymczasowo zaopatrzony w koronę tymczasową.

Dawniej popularne były korony porcelanowe na podbudowie metalowej, jednak zostały one zastąpione przez w pełni kosmetyczne korony pełnoceramiczne lub na podbudowie z tlenku cyrkonu. Korony te transmitują światło prawie tak jak naturalne zęby, co sprawia, że wyglądają bardzo naturalnie. Są idealnie dopasowane do tkanek zęba i nie wywołują podrażnień ani reakcji alergicznych. Są trwałe, nie zmieniają koloru, a materiał, z którego są wykonane, jest odporny na siły wyzwalane podczas żucia.

Wkłady koronowo – korzeniowe

Wykonanie wkładu koronowo-korzeniowego jest zalecane w przypadku znacznego zniszczenia naddziąsłowego zrębu zęba, gdy konieczne jest zastosowanie korony protetycznej. Wymaga to uprzedniego, prawidłowego leczenia kanałowego. Część wypełnienia kanałowego zostaje usunięta, a zastępuje ją struktura wkładu, na której odbudowuje się naddziąsłowy zrąb korony. W zależności od ilości pozostałych tkanek wkład może być zacementowany podczas jednej wizyty, lub wykonany w laboratorium protetycznym z metalu szlachetnego lub nieszlachetnego i zacementowany na kolejnej wizycie. Wkłady z metalu szlachetnego, takie jak stop złota, są korzystniejsze dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu i lepszemu rozkładowi sił żucia, co zmniejsza ryzyko pęknięcia korzenia. Są jednak droższe od wkładów na bazie metali nieszlachetnych. Po wykonaniu wkładu koronowo-korzeniowego przystępuje się do wykonania korony protetycznej lub mostu.

Licówki

Licówki to wysokoestetyczne uzupełnienia, mocowane na wargowych lub policzkowych powierzchniach zębów w postaci cienkich nakładek porcelanowych. Pozwalają na estetyczną korektę takich niedoskonałości jak kształt zęba, odbudowę częściowo zniszczonego zęba, korektę położenia w łuku, zamknięcie szpar między zębami oraz poprawę koloru. Szlifowanie zębów do licówek jest minimalne, w zakresie grubości szkliwa (ok. 0,5–0,8 mm), a w niektórych przypadkach można wykonać licówki bez szlifowania. Licówki są trwałe, mają wysoką szczelność i charakteryzują się naturalnym odbijaniem światła, co nadaje im bardzo naturalny wygląd.

Mosty protetyczne

Mosty protetyczne są stosowane do odbudowy braków zębowych. Sztuczna korona jest umieszczona między zębami pacjenta, które ograniczają lukę. Zęby filarowe wymagają oszlifowania lub leczenia kanałowego, a czasami zastosowania wkładów koronowo-korzeniowych. Główną wadą mostów jest utrata tkanek zębów filarowych i ich potencjalna utrata żywotności. Zęby filarowe przejmują większe siły żucia, a trudności w oczyszczaniu powierzchni międzyzębowych zwiększają ryzyko próchnicy wtórnej.

Mosty adhezyjne

Mosty adhezyjne są alternatywą dla konwencjonalnych mostów, pozwalającą na uniknięcie szlifowania zdrowych zębów. Są one mocowane przy pomocy materiału kompozytowego do wewnętrznych powierzchni sąsiadujących z luką zębów. Chociaż są mniej trwałe, są często stosowane u młodocianych pacjentów, zanim możliwe będzie wszczepienie implantów, lub jako rozwiązanie tymczasowe.

Implanty zębowe

Implanty zębowe to tytanowe śruby, które zastępują korzeń brakującego zęba. Implanty wprowadza się w kość, a ich górna część stanowi bazę dla protetycznego uzupełnienia (korony, mostu lub uzupełnienia ruchomego). Leczenie implantoprotetyczne jest skomplikowane i czasochłonne, wymagając czasu na zintegrowanie się implantu z kością, co trwa zazwyczaj od 3 do 8 miesięcy.

Protezy

Są to uzupełnienia ruchome, które pacjent może wyjmować z jamy ustnej. W zależności od liczby brakujących zębów wyróżniamy protezy całkowite (gdy pacjent nie ma żadnych własnych zębów) oraz częściowe (kiedy zachowana jest część uzębienia). Materiał, z którego wykonana jest proteza, zależy od wskazań leczniczych oraz preferencji pacjenta i może to być akryl, metal z akrylem, acetal, nylon lub acron.

Proteza osiadająca utrzymuje się na podłożu dzięki kontaktowi z błoną śluzową, natomiast proteza szkieletowa wykorzystuje zachowane zęby, przenosząc na nie część sił zgryzowych, co stanowi jej główną zaletę. Wykonanie protezy wymaga kilku wizyt, a po jej oddaniu mogą pojawić się przejściowe dolegliwości bólowe oraz dyskomfort, które zwykle ustępują po korektach dokonanych przez lekarza i w wyniku procesu adaptacji.

Odbudowa startych zębów/rekonstrukcja zwarcia

Jednym z kluczowych elementów utrzymania zdrowego uzębienia jest prawidłowa relacja zwarciowa między dolnymi a górnymi zębami. Prawidłowa okluzja zależy od współpracy wielu elementów narządu żucia, takich jak położenie zębów, stan przyzębia, budowa i funkcjonowanie stawów skroniowo-żuchwowych, a także praca mięśni poruszających żuchwą. Główne przyczyny konieczności rekonstrukcji startych zębów oraz korekcji okluzji wynikają z nieprawidłowości w funkcjonowaniu jednego lub kilku z tych elementów, co prowadzi do dysfunkcji lub nasilenia istniejących już parafunkcji narządu żucia.

Do ich objawów należą:

• patologiczne starcie zębów,
• nadmierne napięcie oraz bolesność mięśni uczestniczących w żuciu,
• bóle stawów skroniowo-żuchwowych (przeskakiwanie, ograniczenie w ruchomości),
• pęknięcia zębów, mechaniczne uszkodzenia obecnych uzupełnień kompozytowych i ceramicznych,
• zaciskanie i zgrzytanie zębami,
• napięciowe bóle głowy oraz uczucie zmęczenia,
• urazy zgryzowe powodujące zwiększoną ruchomość zębów i ich przemieszczanie się.

Rekonstrukcja zwarcia ma na celu przywrócenie prawidłowego kształtu zębów, które uległy starciu lub zniszczeniu, jednocześnie zapewniając pacjentowi estetyczny uśmiech i komfort podczas żucia. Dzięki odbudowie struktury zęba możliwe jest stworzenie nowych kontaktów zwarciowych między przeciwstawnymi zębami, co gwarantuje optymalne funkcjonowanie narządu żucia. Takie leczenie jest zwykle złożonym procesem, wymagającym współpracy wielu specjalistów z dziedzin stomatologii, takich jak protetyka, ortodoncja, chirurgia czy technika dentystyczna, a czasami konieczna jest nawet pomoc fizjoterapeuty, zależnie od potrzeb pacjenta.

Kluczowym elementem przy planowaniu rekonstrukcji zwarcia jest dokładna diagnostyka, która obejmuje szczegółowy wywiad z pacjentem, badanie jamy ustnej, ocenę uzębienia, wykonanie tomografii komputerowej, badanie mięśni żucia i stawów skroniowo-żuchwowych, a także serię zdjęć twarzy i zębów. Na podstawie tych informacji zespół lekarzy opracowuje indywidualny plan leczenia, który jest realizowany krok po kroku.

O czym należy pamiętać przy leczeniu protetycznym?

Leczenie protetyczne wymaga wielu wizyt oraz korekt, aby idealnie dopasować uzupełnienie do pacjenta. W okresie adaptacji do nowej protezy mogą pojawić się przejściowe dolegliwości bólowe w jamie ustnej i głowie, a także dyskomfort podczas mówienia i jedzenia. Mimo że jest to etap przejściowy, może trwać nawet kilka tygodni.

Zdarza się, że mimo prawidłowego wykonania protezy, organizm pacjenta nie toleruje uzupełnienia, co może wymagać zastosowania innych metod leczenia. Podczas leczenia mogą wystąpić ból zęba lub tkanek otaczających, ból głowy, dyskomfort, złe samopoczucie oraz konieczność przyjmowania leków.

Stan zdrowia pacjenta i przyjmowane leki mogą znacząco wpłynąć na przebieg leczenia protetycznego. Dlatego ważne jest, aby przed rozpoczęciem leczenia szczegółowo poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia.